Status quo bias

Deze week impliceerde Burger King Oostenrijk dat een plantaardige burger voortaan ‘normaal’ is, en als je een burger met vlees wil, je dit moet aangeven. De campagne suggereert dat als je dit niet aangeeft, je dus een plantaardige burger zou krijgen. Dit was echter een eenmalige stunt in één restaurant, dus in werkelijkheid krijgen mensen nog wel een vleesburger als ze het niet expliciet aangeven. Alleen is in de video (zie onder) duidelijk te zien wat er gebeurt als de status quo plotseling wordt aangepast. Sommige mensen vinden het positief of hebben er niet echt een probleem mee, maar er is ook een groep die kritiek levert en weerstand biedt.

Voor mensen is het makkelijk om met de status quo mee te gaan, iets anders kiezen kost ons moeite, dus vaak gaan we mee met wat de standaard is. Dit noemen we de status quo bias. Maar als de status quo ineens anders is dan men gewend is, heb je een grote kans op terugslag.

Dit was ook te zien bij de aanpassing van het donorregister een paar jaar geleden. Als je geen actie onderneemt, wordt je voortaan automatisch in het register opgenomen onder ‘geen bezwaar’. Je hebt natuurlijk nog steeds dezelfde keuzevrijheid; je kunt gewoon aangeven dat je geen orgaandonor wil zijn, maar dan moet je hier moeite voor doen. Terwijl je hier eerst niets voor hoefde te doen. En dat riep bij een groep mensen weerstand op.

Een paar jaar later is het aantal mensen dat orgaandonor is of hier geen bezwaar tegen heeft, gelukkig gestegen. Toch geeft ongeveer 30% van de Nederlandse volwassenen geen toestemming, wat bijna drie keer zo veel is dan in andere landen met hetzelfde systeem. In deze landen heeft de bevolking wel al ongeveer 40 jaar de tijd gehad om aan deze nieuwe status quo te wennen.

Bij Nederlandse jongeren, die sinds de aanpassing 18 jaar zijn geworden, is daarbij wél te zien dat ze gemiddeld vaker ‘niets doen’ en dus zich houden aan de status quo: geen actie, geen bezwaar. Over de jaren zal het percentage dat actief ‘nee’ zegt tegen orgaandonatie dus naar verwachting wel dalen.

Sta je op het punt om een status quo aan te passen? Dan kun je dit het beste zo helder mogelijk communiceren (er niets over zeggen kan namelijk nóg meer weerstand opleveren) en geduld hebben. En zal weerstand zijn, maar de meeste mensen trekken vanzelf wel bij.